Vrijdag 11 november, Gouden tempel en Wagah

‘s Morgens om zes uur gaan we nog een keer naar de Gouden tempel om deze ook tijdens het vroege ochtendlicht te filmen en fotograferen. De lichtjes van gisteren zijn uit maar de sfeer is nog steeds heel bijzonder. Ik maak al fotograferend een rondje om het meer en op verzoek van een jongen met een grote groep vrienden maak ik een groepsfoto van hen die ik beloof op te sturen als ik een emailadres krijg. Dat adres eindigt met 786yahoo.com en dat lijkt me gezien de aanwezigheid van cijfers niet goed. Naar achteraf blijkt werkt het wel. "786" is de totale waarde van de letters van de Arabische spreuk "Bismillah al-Rahman al-Rahim". Deze spreuk word door moslims in principe voor elke goede daad gezegd en daarmee wordt datgene wat men van plan is te gaan doen opgedragen aan God. Sommige mensen, voornamelijk in India en Pakistan, gebruiken 786 als vervanging van Bismillah en ze schrijven dit nummer om te voorkomen dat de spreuk volledig moet worden uitgeschreven.

Om half tien houden we het voor gezien (hé dat rijmt) en gaan terug naar ons hotel waar ik weer aan mijn dagboek werk en de foto’s van vanmorgen download naar de Powerbook.

Om half vijf ‘s middags gaan we met de bus op weg naar de grensstad Wagah waar elke dag een waar spektakel plaats vind. Wagah is de enige land-grensovergang tussen India en Pakistan en ligt op de Grand Trunk Road tussen de steden Amritsar in India en Lahore in Pakistan. Wagah zelf is een gedeelde stad, de Radcliffe lijn loopt er dwars doorheen, met als gevolg dat sedert de onafhankelijkheid in 1947 de oostelijke helft van de stad in India ligt en de westelijke in Pakistan.
De Wagah grensovergang wordt vaak omschreven als de Aziatische Berlijnse muur, alwaar iedere avond een ceremoniële grenssluiting onder de naam het strijken der vlaggen plaatsvindt. Dit is een nogal agressief overkomende aangelegenheid waarbij de Indiase Border Security Force en de Pakistan Rangers met veel machtsvertoon een parade houden. Ondanks het agressieve karakter is het een toeristisch spektakelstuk van omvang, de troepen van beide landen dragen uniformen met felgekleurde tulbanden en er zijn aan beide zijden grote podia voor de toeschouwers neergezet. De grensbeambten van beide landen komen gewoon bij elkaar langs voor de afhandeling van alledaagse zaken. De verhoudingen aan de grens in Wagah worden al jaren gebruikt als barometer voor de Indiaas-Pakistaanse verhoudingen. De Samjhauta express, de spoordienst tussen Lahore en Delhi, passeert hier twee keer per week, komend van het station van Attari, vijf kilome- ter van Wagah. De National Highway 1 in India begint ook hier, aan de grens. Gedurende de Britse overheersing van India maakte Wagah deel uit van de Lahore Divisie van de Britse Punjab. Bij de onafhankelijkheid in 1947 werd de Lahore Divisie, evenals het stadje, gesplitst tussen India en Pakistan.

Vanaf de busparkeerplaats is het nog minstens 2 kilometer lopen naar de grens en dat doen we met duizenden Indiërs. Overal langs de weg staan vrachtwagens die tijdens de minstens een uur durende ceremonie de grens niet over kunnen. Buitenlandse bezoekers worden op een VIP tribune geplaatst en die bereiken we via een omweg, ach- ter de al overvolle niet VIP tribunes langs. Voor het begin van het spektakel word de weg in beslag genomen door voornamelijk jonge (school)meisjes en vrouwen waarvan het grootste deel zich dansend en zingend voorbereid op datgene wat staat te gebeuren. Ik sta op van mijn plek op de tribune, begeef me op dat gedeelte van de weg waar word gedanst en maak verschillende foto’s van dansende groepjes uitgelatenen. Vooral als ze mij zien gaan de meiden uit hun dak en dat kan ik me best voorstellen. Voor het begin van de ceremonie ga ik terug naar mijn plek op de tribune maar daar zit al iemand anders. Met enige moeite vind ik nog een plekje voor reisgenoot Fennie Vermeulen waar ik vanwege het beperkte uitzicht niet erg blij mee ben. Dat word lastig fotografen. Voorafgaande en tijdens de ceremonie daagt men (India tegen Pakistan) elkaar uit door met vlaggen te zwaaien en leuzen te roepen. Ontzettend mooi om te zien hoe de soldaten (waaronder ook twee vrouwen) met veel machtsvertoon de ceremonie uitvoeren. Ik kan helaas niet fotograferen zoals ik me dat vooraf gewenst want mijn standpunt is veel te laag en er zitten nog minstens drie rijen mensen voor me. Dan maar af en toe de camera zo hoog mogelijk en op hoop van zegen boven mijn hoofd te houden en achteraf blijkt dat ik er toch in geslaagd ben om een paar sfeerbeelden te maken. Na een uurtje is het spektakel afgelopen en lopen we tussen duizenden Indiërs weer terug naar de bus. ‘s Avonds eten we op het dakterras van ons hotel.