Donderdag 10 november, Amritsar

Blijkbaar heeft niet iedereen in de trein goed geslapen want de meesten proberen in de bus nachtrust in te halen. Ondanks mijn nachtelijke wake lukt mij dat niet. Tegen het middaguur komen we in Amritsar aan waar we naar ons hotel Mango Suites worden gebracht waar we twee nachten zullen slapen. Ik mag weer alleen slapen. Het hotel ligt in een buitenwijk en langs een drukke invalsweg.

Amritsar ligt in de staat Punjab in het noordwesten van India. De stad is gelegen in het gelijknamige district Amritsar, niet ver van de grens met Pakistan, en heeft ongeveer één miljoen inwoners. Het is het spirituele centrum van het sikhisme en hier staat ook de Harmandir Sahib, of de Gouden Tempel. In en rond de stad wordt voornamelijk Punjabi gesproken. Andere talen zijn: Hindi, Urdu en Engels. In de 16e eeuw werd de stad gesticht door Goeroe Ram Das. De slachting van Amritsar op 13 april 1919 door de soldaten van de Britse generaal Reginald Dyer, waarbij de Britten op een demonstrerende menigte schoten en daarbij 379 Indiërs doodden en 1200 anderen verwondden, heeft sterk bijgedragen tot de nationale bewustwording van de bevolking van India. 

Aan het einde van de middag gaan we met z’n drieën met een tuk-tuk richting Gouden tempel, het het Mekka voor de sikhs die deze plek minstens eenmaal in hun leven bezocht moeten hebben. In een gebouw buiten het tempelcomplex moeten we onze schoenen (en sokken) afgeven waarna we vervolgens een stukje over de (vervuilde) openbare weg en door een ijzeren poort moeten lopen voor we één van de ingangen bereiken. Daar moeten we eerst als een teken van respect met de voeten door een waterbak en daarna vervolgens we met de stroom mensen mee door een onderdoorgang het binnenterrein te betreden. Dan blijkt dat onze petten niet voldoen aan de hier geldende eisen. Een bewaker verwijst ons naar een bak bij de omheining waar hoofd- doeken in liggen. Een man met een hoofdoek? Je moet er wat voor over hebben om ‘wereldreiziger’ te zijn. Het valt warempel niet eens mee om z’n ding een beetje fatsoenlijk op het hoofd te plaatsen en vast te knopen maar een behulpzame sikh bied ons de helpende hand. Weer door de waterbak en nu ook door de onderdoorgang en dan zijn we op het binnenterrein. De sfeer, de entourage en het tempelcomplex zelf maken dat ik bijna omrol van verbazing. De eerste indruk is er één van ongeloof, een onvergelijkbare plaats die respect, ontzag en een vreemde sensatie van innerlijke rust oproept. Aan energiebesparing word hier nog niet gedaan, duizenden lichtjes hangen in slierten aan de gebouwen en alsof dat nog niet genoeg is steken bezoekers meegebrachte kaarsjes aan. Al die lichtjes weerspiegelen ook nog eens in het vrij grote meer waarom heen de gebouwen staan. In het midden van dat meer staat de gouden tempel die zijn naam dankt aan de met goud bedekte muren. Achter deze gouden muren wordt de Adi Granth bewaard, zeg maar de bijbel van de Sikh, het heeft er een permanente plaats sinds 1634. Met een loopbrug is de gouden tempel bereikbaar maar bereikbaar is hier een rekbaar begrip want die loopbrug staat barstensvol met devote sikhs.

Deze magische plaats is niet alleen heilig voor de Sikh, maar is bedoeld als een bidplaats voor mannen en vrouwen ongeaard hun geloof, ras of overtuiging om samen verenigd “God” te eren en te gedenken. Deze verdraagzaamheid en uitnodiging is opmerkelijk gezien het hier wel degelijk om de allerheiligste plaats gaat in hun religie. Andere religies kunnen hier nog wat leren! Vreemd is ook dat in het Sikh geloof hun bijbel een absolute macht is, niet het goud, niet het gebouw maakt deze tempel heilig, enkel en alleen de aanwezigheid van dit boek. Zou het boek zich in een grot bevinden, dan zou deze plaats het heiligdom der heiligdommen zijn. De tempel is omgeven door een meer met de naam Sarovar, welke gevuld is met “Amrit”, het heilige water of onsterfelijke nectar. Van zonsopgang tot laat in de avond weerklinkt in de tempel de muziek van de ragi’s, muzikanten die speciaal zijn aangesteld om verzen uit het heilige boek te zingen.

In het tempelecomplex heeft de tweede slachting van Amritsar plaatsgevonden en die was in handen van hun eigen Indische bloedbroeders. Het kreeg de lyrische naam “Operatie Blue Star” mee, doch er was niks poëtisch aan. Op 6 juni 1984 bestormde het Indiase leger Amritsar om een Sikh activist te arresteren. Deze laatste religieuze strubbeling koste het leven aan 83 regeringssoldaten en 492 onschuldige burgers. Ook het heiligdom werd zwaar beschadigd. Indira Gandhi begon door deze operatie een blunder van formaat, en zij werd verantwoordelijk voor het bewustzijn van de Sikh gemeenschap als een culturele en religieuze minderheidsgroep. De vete tussen de Gandhi’s en de Sikh is tot op heden voelbaar. Mahatma Gandhi heeft de slachting niet meegemaakt en hij zou op grond van onderstaande uitspraak waarschijnlijk ook voor een geweldloze benadering voor het conflict hebben gekozen.

"Whenever I despair, I remember that the way of truth and love has always won. There may be tyrants and murderers, and for a time, they may seem invincible, but in the end, they always fail. Think of it: always".

Mahatma Gandhi, 1985

Dan nog wat cijfers die ik evenals bovenstaande van het internet heb geplukt.

In het weekend krijgt de tempel 100.000 bezoekers.
• Gedurende de week zijn er 40.000 bezoekers.
• 25.000 bezoekers per week maken gebruik van de hotels in het gebied.
• Ongeveer 5.000 mensen blijven er dagelijks eten.  De menu is curry.
• Iedere bezoeker krijgt een gratis maaltijd.
• De mensen die er werken zijn allen vrijwilligers.
• Aan de wanden hangen minsten 500 kg zuiver goud.
• De tempel werd verschillende malen verwoest in religieuze conflicten en telkens heropgebouwd.
• Elke avond wordt hun heilig boek opgeborgen wat steeds gepaard gaat met een ceremonie.
• De tempel is een Gurdwara (letterlijke vertaling deur naar de Guru).
• Het complex wordt volledig onderhouden door donaties uit de Sikh gemeenschap.
• Er zijn geen priesters in de Sikh godsdienst.
• Het geloof in reïncarnatie is een steunpilaar van hun godsdienst.
• Er zijn vandaag ongeveer 20 miljoen Sikh, waarvan 85% in India zelf.

Het heden en het verleden van de gouden tempel zijn in ieder geval buitengewoon indrukwekkend en ik fotografeer naar hartelust. Zoals hierboven genoemd word het heilig boek elke avond opgeborgen wat steeds gepaard gaat met een ceremonie. Ik heb het geluk dat die ceremonie toevallig mijn kant opkomt en ik voel me als een National Geographic fotograaf die het voorrecht heeft om dat van zeer dichtbij te mogen fotografe- ren. Eindelijk erkenning! Ook na het invallen van de duisternis bijven we filmen en fotograferen maar omdat we morgen nog een keer terugkomen besluit we om er om 19.00 uur mee op te houden en naar het hotel terug te gaan om daar te eten. Het is een vermoeiende dag geweest.